Centrum Naukowe GBD

GBD – Global (Polish) Burden of Disease

Zasięg  Projektu

Międzynarodowy – współpraca zrzeszająca sieć 4 590 ekspertów sektora ochrony zdrowia pochodzących z 147 krajów świata.

Cel Projektu

Międzynarodowa współpraca pomiędzy Agencją Oceny Technologii Medycznych, a  The Institute for Health Metrics and Evaluation (IHME) przy Uniwersytecie Waszyngtońskim w Seattle w ramach:

• tworzenia i implementacji narzędzi Global Burden of Disease w procesie kształtowania centralnej i regionalnej polityki zdrowotnej opartej na dowodach w Polsce (etap 1 – województwa, etap 2 – powiaty);
• współpracy naukowo-badawczej w kontekście zastosowania i popularyzacji wyników analiz lokalnych GBD.

Opis Projektu

Global Burden of Disease Study – przedsięwzięcie badawcze skierowane na możliwość ilościowego określenia utraty zdrowia z powodu chorób, urazów, czynników ryzyka wpływających na zdrowie za pomocą określonych i wystandaryzowanych miar zdrowotnych tj. DALY, YLL,YLD.

Wskaźnik DALY jest sumą liczby utraconych lat życia (Years of Life Lost – YLL) z powodu przedwczesnego zgonu oraz liczby lat przeżytych w niesprawności (Years of Life with Disability – YLD). Poprzez wskaźnik DALY można szacować wagę (umieralność i chorobowość) konkretnych chorób, a w konsekwencji – wagę czynników ryzyka powodujących ich wystąpienie, korzyści wynikające ze zmniejszenia rozpowszechnienia choroby wskutek prewencji lub leczenia, a po przeliczeniu na wartości monetarne – także koszty oraz korzyści wynikające z poszczególnych interwencji. Jeden DALY można uznać za jeden rok utraconego życia w pełnym zdrowiu.

Składowe wskaźnika DALY uwzględniają szereg zmiennych zależnych od wieku, płci, lokalizacji i czasu. W dużym uproszczeniu mierniki te można opisać wg. przedstawionych schematów:

• YLL – wskaźnik odnoszący się do liczby lat życia utraconych z powodu przedwczesnego zgonu wynikającego z choroby. Bierze pod uwagę dwa aspekty, liczbę zgonów w danej grupie oraz wartość oczekiwanej dalszej długości życia dla wieku, w którym ten zgon nastąpił. Tablice oczekiwanej dalszej długości życia są jednakowe dla wszystkich regionów świata, dając standardowe, reprezentatywne wartości;

• YLD – wskaźnik opisujący sumę lat życia z obniżoną sprawnością wynikającą z chorób lub urazów. Miernik ten umożliwia obiektywną ocenę wpływu problemu zdrowotnego na zdrowie populacji w przypadkach, gdy powoduje on długotrwałą utratę zdrowia. Uwzględnia i wartościuje spektrum dotkliwości choroby i/lub urazu oraz niesprawność jaka jest z nią związana biorąc pod uwagę średni czas ich wystąpienia.

Rola Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji

Od 2018 r., na mocy listu intencyjnego, rolę partnera i głównego koordynatora procesu adaptacji metodologii GBD w polskim systemie ochrony zdrowia oraz  funkcję Centrum GBD pełni Agencja Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji, która współpracując z innymi jednostkami tj. NIZP-PZH i DAIS MZ czuwa nad weryfikacją danych wejściowych i otrzymanych szacunków w ramach bieżącej edycji GBD2019. Wspólnie z tymi instytucjami podjęto szereg działań sprzyjających poprawie jakości danych opisujących sytuację zdrowotną w Polsce.

Pierwszym z nich było włączenie Polski w krąg krajów, dla których w ramach kolejnej edycji badania GBD2019 wykonano analizy na szczeblu niższym niż krajowy, umożliwiając tym samym unaocznienie różnic w stanie zdrowia populacji wewnątrz kraju i dając okazję do dokonywania porównań dzięki ustrukturyzowanej metodologii wykonywania analiz, jednorodnej dla wszystkich analizowanych obszarów. Dzięki podjętej współpracy z IHME możliwe było zaktualizowanie i nadanie nowego kształtu Mapom Potrzeb Zdrowotnych opublikowanych przez Ministerstwo Zdrowia, wprowadzając analizy na poziomie wojewódzkim dla oszacowań poziomu zapadalności, chorobowości, umieralności oraz obciążenia chorobowego wyrażonego w DALY.

Metodologia GBD obecna jest również w szeregu innych dokumentów i raportów przygotowywanych samodzielnie przez  Agencję, stanowiąc zawsze istotną merytoryczną wartość dodaną. W kolejnych latach planowany jest dalszy rozwój współpracy analityczno-dydaktyczno-naukowej w ramach powołanego przy AOTMiT Centrum GBD zrzeszającego liczną grupę ekspertów z dziedziny ochrony zdrowia, statystyki, ekonomii, epidemiologii i zdrowia publicznego.

Cele Centrum Naukowego GBD

Centrum Naukowe GBD, działające przy Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji w swojej działalności zakłada:

• koordynowanie współpracy pomiędzy instytucją opracowującą badanie Global Burden of Disease w zakresie gromadzenia i dostarczania danych wejściowych, jak również weryfikacji otrzymanych szacunków pochodzących z kolejnych edycji przedsięwzięcia badawczego GBD;
• implementację i nadzór nad wykorzystaniem metod szacowania obciążenia chorobowego w ramach podejmowanych raportów sprawozdawczych oceny stanu zdrowia ludności oraz innych dokumentów przygotowywanych przez AOTMiT zawierających analizy obciążenia chorobowego na poziomie centralnym jak i regionalnym;
• współpracę badawczo-naukową z elitarnym gronem polskich i zagranicznych naukowców reprezentujących wiodące podmioty sektora ochrony zdrowia w celu współtworzenia nowatorskich publikacji i projektów badawczych;
• działalność edukacyjno-szkoleniową adresowaną do osób zaangażowanych w projekty opierające się na metodologii GBD oraz wymianę naukową pomiędzy IHME a Centrum;
• działania związane z popularyzacją konceptu GBD w ramach organizowanych konferencji, spotkań eksperckich i międzynarodowych kongresów dotyczących kwestii obciążenia chorobowego na świecie i w poszczególnych regionach Europy;
• ustawiczne nakreślenie nowych zadań i planów rozwoju Centrum w kontekście dalszych analiz i przedsięwzięć.

Dotychczasowe sukcesy i osiągnięcia AOTMiT w ramach GBD

Publikacje AOTMiT wykorzystujące analizy GBD

1. Weszka A., Filipowicz K., Siwiec J., Topór‑Mądry R.: Wydatki na ochronę zdrowia w latach 1995–2050 w ujęciu globalnym – oszacowania Global Burden of Disease. Med. Prakt., 2019; 9
2. Topór-Mądry R. et.al., Główne problemy dotyczące zdrowia Polaków w świetle najnowszych wyników badania Global Burden of Disease Study(GBD) 2017, [w]: Sytuacja Zdrowotna Ludności Polski i jej uwarunkowania, red. Wojtyniak B., NZIP-PZH, Warszawa, 2018
3. XXIII Międzynarodowy Kongres Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego, Sesja Sekcji Prewencji i Epidemiologii PTK, Topór-Mądry et al., Co każdy kardiolog powinien wiedzieć o zdrowiu Polaków: analizy „Global Burden of Disease”?; [prezentacja multimedialna]; (26 września 2019)