proponowane zmiany w ustawie o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych oraz ustawie o naruszeniu dyscypliny finansów publicznych są w naszej opinii konieczne i pozbawione jakiegokolwiek kontekstu politycznego czy światopoglądowego.
Projektowane zmiany mają służyć poprawie jakości przygotowywanych i realizowanych przez samorządy programów polityki zdrowotnej (PPZ). Do tej pory brakowało uregulowań prawnych mówiących o tym co powinien zawierać projekt PPZ. Niejednokrotnie, w otrzymanych przez Agencję projektach brakowało również naukowego uzasadnienia działań, gdyż nie było takich wymogów prawnych. Praktyka pokazywała, że jakość nadsyłanych dokumentów, zarówno formalna jak i merytoryczna, była niesatysfakcjonująca i utrudniała ocenę dokonywaną przez Agencję. Projektowane zmiany zniwelują związane z tym trudności na dwóch poziomach. Po pierwsze, nałożono na Agencję obowiązek publikowania rekomendacji do problemów zdrowotnych, które będą stanowić wytyczne dla podmiotów opracowujących projekty programów polityki zdrowotnej. Rekomendacje te wskażą działania zasadne do realizacji w poszczególnych populacjach. Po drugie, wskazano zawartość formalną projektów, niezbędną do oceny tych projektów, które nie wpisują się w wydane przez Agencję rekomendacje. Obie zmiany ułatwią przygotowanie dobrego projektu programu polityki zdrowotnej. Kolejną zmianą jest wprowadzenie obowiązku respektowania opinii wydanej przez Agencję. Dotychczas uzyskanie tej opinii było obowiązkowe, lecz podmiot nie musiał się do niej zastosować, nawet w przypadku negatywnej opinii Agencji o programie. Skutkowało to umożliwieniem realizacji działań o wątpliwym uzasadnieniu zdrowotnym i ekonomicznym, co mogło mieć również niekorzystny wpływ na bezpieczeństwo zdrowotne pacjentów oraz bezzasadne wydatkowanie środków publicznych. Na poparcie powyższego wskazane jest przytoczenie w tym miejscu kilku przykładów z ppz, które wpłynęły do oceny:
- leczenie miodem (apiterapia) i podawanie wód mineralnych w zatruciach ołowiem w grupie wiekowej dzieci 3-12 lat;
- restrykcyjne odchudzanie kobiet w drugim trymestrze ciąży, gdzie w ramach monitorowania postępów spadku masy ciała proponowano pomiar obwodu talii;
- program przeciwdziałania chorobom nowotworowym polegający m.in. na zaszczepieniu przeciwko wirusowi HPV zaledwie 4 dziewczynek w argumentacji szczepień populacyjnych.
Zmiany legislacyjne pozwolą zapobiec takim sytuacjom, jak wskazane powyżej.
Proponowane zapisy konstytuują proces oceny przez Agencję. Do każdego pojedynczego projektu PPZ tworzony jest raport analityczny zgodnie z zasadami Evidence Based Medicine (EBM) i Health Technology Assesment (HTA). Są to interdyscyplinarne dziedziny wiedzy, służące podejmowaniu decyzji opartych na dowodach naukowych w zakresie polityki zdrowotnej i praktyki klinicznej, które dostarczają przede wszystkim naukowych podstaw do podejmowania racjonalnych decyzji dot. stosowania i finansowania świadczeń zdrowotnych lub w warunkach polskich PPZ. Przy opracowywaniu raportu dokonuje się systematycznego wyszukiwania dowodów naukowych biorąc pod uwagę przede wszystkim te o najwyższej wiarygodności. Są to wytyczne kliniczne towarzystw naukowych i instytucji światowych zajmujących się ochroną zdrowia, a także badania naukowe z obszaru zdrowotnego danego PPZ. Proces opracowania każdego raportu jest ściśle wystandaryzowany i odtwarzalny.
Raport analityczny przedstawiany jest na posiedzeniu Rady Przejrzystości. Jest to niezależne ciało doradcze działające przy Prezesie Agencji pełniące funkcję opiniodawczo-doradczą. W skład Rady wchodzą głównie eksperci kliniczni z różnych dziedzin medycyny. RP na podstawie przygotowanego raportu analitycznego wydaje opinię do projektu PPZ. Prezes Agencji biorąc pod uwagę raport analityczny oraz opinię RP wydaje ostateczną opinię o projekcie PPZ, która jest wysłana do podmiotu. Tym samym opinie o PPZ są wydawane na podstawie wiarygodnych dowodów naukowych, niezależnie jakiego problemu zdrowotnego dotyczą, np. szczepień ochronnych, leczenia niepłodności czy otyłości.
Proces wydawania rekomendacji będzie analogiczny do opiniowania projektów PPZ i odzwierciedla światowe standardy w tym zakresie. Na całym świecie instytucje (np. Public Health Advisory Committee (PHAC) działający jako ciało doradcze National Institute Health and Care Excellence (NICE), U.S. Preventive Services Task Force (USPSTF) czy kanadyjski Canadian Preventive Task Force (CPTF), Scottish Intercollegiate Guidelines Network (SIGN)) zajmujące się oceną technologii medycznych wydają rekomendacje w zakresie zdrowia publicznego. W interesie polskich pacjentów jest aby wzorować się na działaniach sprawdzonych już w innych systemach opieki zdrowotnej i uzasadnionych naukowo.